ایجاد ۸۵ هزار شغل در مناطق روستایی/ تا پایان سال آینده ۵ هزار صندوق قرض‌الحسنه راه‌اندازی می‌شود

اصغر نورالله‌زاده در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، درباره اینکه چه شد که صندوق فرصت‌های شغلی تبدیل به صندوق مهر امام رضا (ع) و پس از آن به صندوق کارآفرینی امید تبدیل شد، گفت: سال 85 شورای عالی اداری سه صندوق را که هر کدام در یک وزارتخانه بودند، در هم ادغام کرد؛ یکی صندوق حمایت از فرصت‌های شغلی در وزارت کار برای ایجاد اشتغال، دومی صندوق توسعه اشتغال روستایی در وزارت جهاد کشاورزی و سومی صندوق ازدواج جوانان در وزارت ورزش و جوانان بود که با ادغام این سه صندوق صندوق قرض‌الحسنه مهر امام رضا (ع) ایجاد شد و برای جلوگیری از اختلاف مدیریت آن، در ذیل نهاد ریاست جمهوری قرار گرفت.

وی گفت: بعد از سال 90 و 91 که بحران‌های کشور برای مؤسسات مالی و اعتباری غیرمجاز اتفاق افتاد، که نام ائمه اطهار بر روی برخی از صندوقها بود، لذا براساس مصوبات شورای پول و اعتبار قرار شد، صندوق‌ها از نام‌های ائمه اطهار استفاده نکنند ، لذا نام صندوق کارآفرینی امید برایآن در نظر گرفته شد.

به گفته وی، از طرفی چون صندوق قرض‌الحسنه مهر امام رضا(ع) از سال 88 سپرده مردمی جمع‌آوری کرده بود، باید مجوز بانک مرکزی دریافت می‌کرد، صندوق تا قبل از آن فاقد مجوز از بانک مرکزی بود، تا سال 92 سازمان بازرسی کل کشور پیگیری کرد و گفته شد چون صندوق مهر اقدام به جمع‌آوری سپرده مردمی کرده، باید از بانک مرکزی مجوز گرفته شود. همچنین بندهای حسابرسی توسط سازمان بازرسی کل کشور انجام شود و طبق قانونی پولی و بانکی مصوب سال 83 و نیز بازار غیر متشکل پولی در سال 83 و قانون برنامه در ماده 96 که همه مؤسسات مالی غیرمجاز باید ساماندهی می‌شدند، بنابراین اولین تکلیفی که از طریق هیأت امنا به ما محول شد، باید تکالیف قانونی را انجام می‌دادیم و هیأت امنا مصوب کرد، به خاطر الزام قانون باید نام صندوق از مهر امام رضا تغییر کند.

* 70 تا 80 درصد تسهیلات برای اشتغال و کسب و کار

نوراله زاده این را هم گفت: همچنین ملزم شدیم 70 تا 80 درصد تسهیلات برای کسب و کارهای کوچک و مناطق کم برخودار پرداخت شود، 20درصد هم برای سایر تسهیلاتی و ضروری اختصاص یابد. بنابراین نام صندوق به «صندوق کارآفرینی امید» تغییر پیدا کرد. هدف ما حمایت از کسب‌وکارهای خرد و متوسط است.

* نرخ کارمزد تسهیلات صندوق 4 تا 6 درصد

مدیرعامل صندوق کارآفرینی امید در مورد نرخ تسهیلات نیز گفت: تسهیلات برای مناطق روستایی طبق قانون اشتغال روستایی در سال 96 که در مجلس مصوب شد برای روستاهای مرزی با نرخ کارمزد 4 درصد، برای روستایی غیرمرزی و شهرها با نرخ 6 درصد پرداخت شود. میزان تسهیلات در روستاها تا سقف 4 میلیارد تومان برای یک بنگاه تأمین مالی می‌شود و بیشتر این طرح‌ها تأییدیه وزارت کار دارد. در داخل شهرها از طریق دستگاه‌های اجرایی مانند وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت کار، ورزش و جوانان، میراث فرهنگی و فرهنگ و ارشاد اسلامی تسهیلات پرداخت می‌شود. برای طرح‌های جهاد کشاورزی عمدتاً در روستاها طرح‌ها معرفی می‌شوند. همچنین برای شهرها طرح‌های معدنی با مجوز وزارت صمت معرفی می‌شود یا طرح‌هایی با معرفی نهادهای حمایتی مانند کمیته امداد امام خمینی و بنیاد برکت، بنیاد علوی که بیشتر در حوزه روستاها انجام می‌شود، یا طرح‌هایی که بسیج سازندگی برای اشتغال خرد در روستاها معرفی می‌کند. همچنین در شهرها طرح‌هایی با معرفی بنیاد شهید و ایثارگران و سایر نهادها برای وام معرفی می‌شوند.

نورالله‌زاده اظهار داشت: طبق قانون آورده دستگاه‌های معرفی طرح‌ها یک برابر و آورده صندوق امید 2 برابر است، بنابراین با تسهیلات سه برابر پرداخت می‌شود. در مناطق شهری تا سقف 500 میلیون تومان با کارمزد 4 درصد پرداخت می‌شود. بیشتر از این رقم از طریق منابع بانک‌ها با نرخ 10 درصد از طرح‌ها حمایت می‌شود. همچنین برای کسب و کارهای روستایی نرخ 4 درصد و 6 درصد یعنی با نرخ ترجیحی پرداخت می‌شود و تا سقف یک تا 2 میلیارد تومان در شهرها با نرخ 10 درصد پرداخت می‌شود.

*تدوین شیوه نامه نوسازی ناوگان حمل و نقل شهری

وی افزود: طرح‌های شهری مانند کمک به حمل‌ونقل عمومی است و صندوق امید به عنوان بانک عامل تأمین مالی برای ساماندهی و نوسازی حمل‌ونقل کشور شامل تاکسی و اتوبوسرانی است که معمولاً دارندگان تاکسی و اتوبوس برای‌شان توجیه ندارد وام‌های با نرخ 18 درصد دریافت کنند چون بعد از 5 سال که اقساط آنها تمام می‌شود معمولاً خودروی آنها هم از رده خارج می‌شود، اما برای نوسازی ناوگان شهری تسهیلات 4 درصدی پرداخت شود، برای‌شان توجیه دارد.

* نوسازی 270 اتوبوس در تهران و اصفهان

به گفته مدیر عامل صندوق کارآفرینی امید تا الان برای نوسازی اتوبوس‌های تهران و اصفهان اقدام کرده‌ایم، 68 شهر دیگر هم موافقت‌نامه امضا شده و از طریق سازمان برنامه و بودجه و شهرداری‌ها این موافقت‌نامه مبادله می‌شود، از 15 روز قبل شیوه‌نامه‌ها تهیه شده و از سال 1400 نوسازی ناوگان شهرها آغاز می‌شود. در اصفهان و تهران شروع کرده‌ایم تا کنون 270 اتوبوس نوسازی شده است، همچنین 5 هزار تاکسی نیز در این دو شهر نوسازی شده است و یک قرارداد 10 هزار دستگاهی با شهرداری تهران بسته‌ایم که به زودی اجرا می‌شود.

* ایجاد 85 هزار اشتغال روستایی از سال 97 تا کنون

مدیرعامل صندوق کارآفرینی امید در مورد اشتغال روستایی گفت: بعد از تدوین قانون اشتغال روستایی و عشایری در سال ۹۷ تاکنون ۳۹ هزار و ۲۸۴ طرح تسهیلات پرداخت کرده‌ایم که مجموع رقم پرداختی ۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان با نرخ‌های ۴ و ۶ درصد پرداخت شده است. در مورد اشتغال این طرح‌ها نیز برخی اشتغال ایجادی و برخی تثبیتی بوده است. معمولاً کسب و کارها سنتی بوده‌اند که با وام صندوق تبدیل به کسب و کارهای صنعتی و تجاری و یا نیمه صنعتی شده‌اند و تاکنون ۸۵ هزار فرصت شغلی ایجاد شده است. از ابتدای امسال تاکنون هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان در بخش اشتغال پرداخت کرده‌ایم که در بخش روستایی ۱۰۴ هزار طرح شهری و روستایی اجرا شده است. در بخش روستایی فقط ۳ هزار و ۷۳۵ طرح اجرا شده که ۵۰۰ میلیارد تومان تسهیلات در این بخش پرداخت شده  است.

* تسهیلات اشتغال روستایی در چه بخشهایی پرداخت می‌شود؟

‌نورالله‌زاده در مورد اینکه در چه بخش‌هایی در روستاها پرداخت شده است، گفت: عمدتاً در حوزه گلخانه‌ با توجه به محدودیت آب با همکاری جهاد کشاورزی به صورت اولویت‌دار گلخانه‌های کوچک ساماندهی شده همچنین برای گیاهان دارویی، فرآوری و بسته‌بندی آبزیان پرداخت می‌شود. برای صنایع تبدیلی نیز طرح‌هایی در بخش صنعت تعریف می‌شوند که تاکنون ۲۵۰ میلیون تومان برای طرح‌های تبدیلی پرداخت شده است. محور بعدی گردشگری است که تاکنون هزار و ۸۰۰ اقامت‌گردی بوم‌گردی در روستاها ایجاد شده و مجتمع‌های خدمات گردشگری، بین راهی از طریق تأمین مالی صندوق امید انجام شده است. همچنین در زمینه صنایع دستی، فرش و کسب ‌وکارهای سنتی حمایت مالی شده است.

وی در مورد حمایت از کسب و کارها در کرونا نیز عنوان کرد: یک بخش از طرح‌ها به خاطر کرونا امکان فعالیت نداشتند، از اول امسال هزار میلیارد تومان اقساط عقب‌افتاده طرح‌ها را به خاطر کرونا امهال کردیم، مثلاً تسهیلاتی که برای اقامتگاه، رستوران، باشگاه ورزشی پرداخت شده بود به خاطر کرونا آسیب دیدند و تا پایان سال 99 این اقساط به عقب افتاد و منابع صندوق حدود هزار میلیارد تومان به خاطر کرونا عقب افتاده و این اقساط به قسمت پایانی اقساط گیرندگان تسهیلات اضافه می‌شود. البته لازم بود از این کسب و کارها حمایت کنیم مثلا یک تعداد از سینما و فعالان هنری و خبرنگاران روزنامه‌ها که به خاطر کرونا بیکار شده بودند از آنها نیز حمایت شد و نباید در شرایط کرونایی این اقشار را تنها می‌گذاشتیم

* ایجاد 2800 صندوق خرد قرض‌الحسنه روستایی

مدیرعامل صندوق کارآفرینی امید در مورد اینکه چه میزان از تسهیلات قرض‌الحسنه توسط صندوق‌های روستایی پرداخت می‌شود، گفت: تاکنون برای مناطق روستایی صندوق‌های خرد محلی به میزان هزار صندوق با کمک جهاد کشاورزی و هزار صندوق دیگر با کمک سازمان بسیج سازندگی راه‌اندازی شده، همچنین 800 صندوق دیگر نیز در روستاها راه‌اندازی شده که در مجموع 2800 صندوق قرض‌الحسنه خرد ایجاد شده و تا سال آینده 5 هزار صندوق قرض‌الحسنه خرد در روستاها ایجاد می‌شود که این روستاها کمک شایانی به تأمین مالی خرد روستایی برای مباحثی مانند تهیه بذر یا شخم زمین و سایر نیازهای فوری و خرد پرداخت می‌شود و قرار است تا پایان سال 1400 تعداد صندوق‌ها به 5 هزار صندوق برسد. البته این صندوق‌ها وجود خارجی ندارند، بلکه یک حساب خاصی نزد صندوق کارآفرینی امید دارند که عملاً سامانه‌ای به آنها می‌دهیم که آنها آورده‌ای توسط اعضا قرار می‌دهند و به هر صندوق تا 50 نفر عضو تسهیلاتی می‌دهیم و الان صندوق کمتر از 50 میلیون تومانی نداریم، وام‌های این صندوق‌ها 2-3 میلیون تومانی است که مثلاً برای بسته بندی علوفه، تهیه بذر و سایر نیازها است که روستاییان مجبور نشوند، از افراد دیگر پول ربایی بگیرند، بلکه با شرایط بسیار آسان از صندوق روستای خود وام دریافت می‌کنند.

نورالله زاده گفت: الگوی این صندوق‌ها همان بانک گرامین (دهکده) بنگلادش است که به کسب و کارهای کوچک در روستاها وام پرداخت می‌کند. این صندوق‌ها در واقع از سیستم حسابرسی صندوق استفاده می‌کنند و با شرایط آسان وام پرداخت می‌کنند.

* وصول به موقع 98.2 درصد اقساط تسهیلات

وی همچنین در مورد سوخت شدن وام‌های صندوق کارآفرینی امید اظهار داشت: امسال که شرایط کرونایی بود سیستم اتوماتیک برای اقساط صندوق را برداشتیم و حتی پیامک تأخیر پرداخت را هم قطع کردیم با این وجود 98.8 درصد از اقساط وصول می‌شود و ما با مردم مراعات می‌کنیم شرایط خاصی است یعنی اقساط معوقه صندوق 1.2 درصد است که البته آن هم در سرفصل جاری قرار دارد و به سرفصل معوقه یا مشکوک‌الوصول نمی‌رسد. ممکن است گیرنده وام مشکل داشته باشد و اقساط خود را با تأخیر پرداخت کند و این نرخ 1.2 درصد برای اقساط معوق بسیار مناسب است که در شبکه مالی جزو بهترین نرخ‌ها به شمار می‌رود و براساس گزارش بانک مرکزی تنها مؤسسه‌ای که بهترین عملکرد را داشته و کمترین مطالبات را دارد صندوق کارآفرینی امید است.

مدیرعامل صندوق کارآفرینی امید در مورد اینکه آیا همه وام‌ها به هدف می‌رسد، بیان کرد: ما سامانه‌ای براساس مکان‌محور یا GPS راه‌اندازی کردیم که نام آن «سحام» یعنی سامانه حقوقی و وصول مطالبات است و در اپلیکیشن موبایلی قرار دارد. بازرس ما از نزدیک بر سر طرح‌ها حاضر می‌شود و  تا فاصله 50 متری طرح نقطه‌زنی می‌شود و گزارش پیشرفت طرح را ارائه می‌کند و براساس پیشرفت طرح مراحل پرداخت وام عملیاتی می‌شود. بنابراین واحد نظارتی ما هر روز رصد می‌کند و پیام می‌دهد و تا اطلاعات ثبت نشود وام پرداخت نمی‌شود، لذا انحراف وام‌ها بسیار کم است. همچنین 20 درصد منابع صندوق به خط اعتبار ریالی یا همان ال‌سی داخلی پرداخت می‌شود و حداکثر 10 درصد از منابع وام در اختیار متقاضی قرار داده می‌شود تا برای مواردی که امکان ارائه فاکتور نیست خرج کند، وگرنه اگر برای طرح یک دستگاهی بخرد پول دستگاه را مستقیماً به حساب فروشنده واریز می‌کنیم و دستگاه با همکاری کارشناس ما در محل طرح نصب می‌شود از آن عکس گرفته می‌شود و در سیستم بارگذاری می‌شود، امکان نظارت بالا و امکان انحراف از طرح بسیار اندک است.

نورالله‌زاده در مورد اینکه در طرح‌های کوچک و زودبازده انحراف زیاد بود، گفت: آن طرح‌ها که در دولت قبلی اتفاق افتاد چون بانک‌های عامل آنها بانک‌های تجاری بودند انحراف وجود داشت اما طرح‌های صندوق به خاطر نظارت مؤثر با کمترین انحراف اجرا می‌شود.

* پرداخت تسهیلات به 104 هزار طرح در سال جاری

وی ادامه داد: صندوق کارآفرینی امید امسال 104 هزار طرح به ارزش هزار و 700 میلیارد تومان مورد حمایت قرار داده بخشی از اشتغال آن تثبیتی و بخشی نیز اشتغال جدید بوده، بخشی از این مبالغ برای فعالان تأثیر گرفته از کرونا بوده است. حدود 50 هزار شغل جدید ایجاد می‌شود.

مدیرعامل صندوق کارآفرینی امید در مورد اینکه آیا دولت یارانه برای تسهیلات ارزان می‌دهد، اظهار داشت: دولت یارانه نمی‌دهد، منابع از محل بازگشت اقساط وام‌های قبلی به دست می‌آید و یک بخش هم منابع دولتی در دستگاه‌ها است که از محل وجوه اداره شده در قرارداد بین دستگاه اجرایی و صندوق امید در اختیار داده می‌شود و با منابع صندوق اهرم می‌شود و مثلاً برای حوزه روستایی تسهیلات پرداخت می‌شود که معمولاً این تسهیلات به صورت 50-50 درصد با منابع صندوق تلفیق می‌شود. در مناطق شهری نسبت 30 درصد دستگاه  و 70 درصد صندوق امید بوده است. از صندوق توسعه ملی هم تاکنون هزار و 750 میلیارد تومان به صورت ریالی عاملیت گرفتیم که از سال 97  تاکنون به طرح‌ها پرداخت شده است.

* ایجاد اشتغال و مهاجرت معکوس به روستا

نورالله‌زاده در مورد ایجاد شغل و درآمد در روستا و مهاجرت معکوس از شهر به روستا گفت: ما به صورت سیستمی بررسی نکردیم اما مشاهدات عینی نشان می‌دهد در روستاهایی که درآمد و اشتغال ایجاد شده است عده‌ای از اهالی روستا از شهر برگشته‌اند. در این راستا طرح هر روستا یک محصول را اجرا کرده‌ایم که محصولی که در آن روستا مزیت وجود دارد مورد حمایت قرار می‌گیرد و هدف ما افزایش مزیت رقابتی در روستاها است و از کسب و کارهای روستایی حمایت می‌کنیم. همچنین از حمل و نقل، لجستیک، بسته‌بندی، فرآوری محصولات کشاورزی و دامی و بازاررسانی محصول حمایت می‌شود. تاکنون 270 روستا شناسایی شده که هر کدام در یک محصول مزیت رقابتی دارند. به عنوان مثال روستای خرماکلا در مازندران که 85 واحد گلخانه در آن احداث شده حتی لیمو ترش برای اولین‌بار در این روستا تولید شده است یا روستایی کرکاس مازندران که 43 درصد گلخانه، گل‌وگیاه ایجاد شده و در آن روستا نوشته است مهد گل ایران؛‌ (که البته اگر نباشد محلات)، و در این روستا 71 گلخانه با 213 اشتغال و با مبلغ 3.8 میلیارد تومان وام طرح اجرا  شده است.

* اجرای طرح روستای بدون بیکار در 80 روستای کشور

وی ادامه داد: طرح دیگر روستای بدون بیکار است که با توجه به اینکه چند محصول مزیت رقابتی در یک روستا وجود دارد مطالعه می‌شود و این طرح‌ها اجرا و حمایت مالی می‌شود در حدود 70 تا 80 روستا طرح روستای بدون بیکار اجرا شده که با استقبال اهالی شهرنشین آن روستاها مواجه شده و تا پایان سال 99 در هر شهر از کشور یک روستای بدون بیکار خواهیم داشت تا تعداد روستاهای بدون کار به 300 روستا برسد.گ

* پیش‌بینی پشتیبان و حمایت از طرح‌های اشتغال روستایی

مدیرعامل صندوق کارآفرینی امید در مورد طرح دیگر که پشتیبانی از حوزه تولید فرش بود، خاطرنشان کرد: این طرح به خوبی پیاده شده که شامل پشتیبان از تولید فرش؛ به این معنا که خود روستایی به تنهایی نمی‌تواند همه مباحث فرش از مواد اولیه تا فروش آن را برعهده بگیرد. بنابراین پشتیبان تعریف کردیم که برای قالیبافان روستایی مواد اولیه و طرح و نقشه تهیه می‌کند، بافنده‌های روستایی فرش را می‌بافند و دستبافت آنها توسط پشتیبان به فروش می‌رسد. بنابراین با حمایت مالی پشتیبان هم از تولید فرش و هم از تولید پوشاک حمایت شده و به خوبی جواب داد است.

نورالله‌زاده گفت: در روستای مافی‌کندی در سلماس طرح عروسک‌سازی قالبی با رزین تولید شده است که یک پشتیبان هم دارد و پشتیبان هم مواد اولیه برای آنها تهیه می‌کند و هم محصولات روستاییان را به فروش می‌رساند. طرح پشتیبان در اکثر استان‌ها ایجاد شده و تا آخر سال 300 روستا طرح پشتیبان خواهند داشت.

وی افزود: در حوادثی مانند سیل و زلزله تأمین مالی برای کسب‌وکارهای آسیب دیده توسط صندوق امید انجام می‌شود. به عنوان مثال بعد از حادثه پلاسکو برای هر کدام از آسیب‌دیدگان این حادثه 85 میلیون تومان تسهیلات قرض‌الحسنه پرداخت کردیم که بسیار رضایتبخش بود چون آنها همه سرمایه‌ زندگی خود را از دست داده بودند حتی چک و سفته‌های آنها از بین رفته بود و با این پول توانستند دوباره کاسبی راه‌اندازی کنند.

مدیرعامل صندوق کارآفرینی امید گفت:‌در روستای دیوشهر گیلان بعد از سیل اقدام به راه‌اندازی 64 کارگاه نان برنجی کردیم که این نان برنجی‌ها در بسته‌بندی ارائه می‌شود و ماندگاری تا شش ماه هم دارند و با 640 میلیون تومان 64 کارگاه ایجاد کردیم و تعداد زیادی مشغول تولید نان برنجی مانند نان، لواش خشک شدند که برایشان درآمد ایجاد می‌کند. یا در بوشهر هفت تعاونی راه‌اندازی کردیم که هر کدام 14 عضو دارند و مواد اولیه برای تولید برایشان فراهم می‌شود و پشتیبان این طرح‌ها اقدام به فروش محصولات می‌کنند چون پشتیبان هم در سود این فروش شریک است و در واقع خودش هم سهامدار شرکت تعاونی است.

* با کارمزد تسهیلات قرض‌الحسنه هم می‌توان یک بانک را اداره کرد

نورالله‌زاده در مورد اینکه آیا سنت قرض‌الحسنه با صندوق کارآفرینی امید احیا شده است، گفت: در قانون اساسی ما آمده است برای کسب و کار مردم باید با وام‌های قرض‌الحسنه تأمین مالی شود و نکته‌ای که در تعاریف جاری وجود دارد قرض‌الحسنه را محدود به نیازهای ضروری می‌داند و ما در صندوق امید شکاف بین نیازهای ضروری مردم و کسب‌وکارها را با منابع صندوق پر می‌کنیم. به نظر من قرض‌الحسنه می‌تواند با کارمزد هم ادامه دهد، در حال حاضر ما با کارمزد تسهیلات هزینه‌های صندوق امید را و حتی حقوق و دستمزد کارگران و مکان صندوق را هم با کارمزد قرض‌الحسنه به دست می‌آوریم و این نشان می‌دهد با وام‌های قرض‌الحسنه و کارمزد هم می‌توان یک بانک را اداره کرد.

* کاهش استقبال مردم از سپرده قرض‌الحسنه در تورم

وی گفت: یکی از خوبی‌های قرض‌الحسنه این است که اجازه نمی‌دهد تورم بالا برود چون هزینه تأمین مالی به شدت کاهش پیدا می‌کند و جلوی تورم را می‌گیرد. البته در شرایط تورمی مردم استقبال کمتری به سپرده‌گذاری قرض‌الحسنه در صندوق‌ها و بانک‌ها روی می‌آورند اما وام‌های قرض‌الحسنه اثر مستقیمی در کنترل تورم دارد و الگوی صندوق امید برای کاهش سود بانکی و کاهش هزینه تولید مؤثر است و با کارمزد 4 و 6درصد هم می‌توانیم به اداره صندوق بپردازیم.

وی همچنین افزود: در حوزه اتحادیه‌های تعاونی هم موفق عمل کردیم و در استان‌ها با اتحادیه‌ها توافقنامه امضا شد مثلاً با اتحادیه کفش زنجان و یا در یک روستای هیدج در زمینه پوشاک با آنها قرارداد بستیم و منابع مورد نیاز اشتغال آنها را فراهم کردیم و به نظر من کارهای صندوق قرض‌الحسنه امید می‌تواند الگویی برای نظام بانکی باشد که با کارمزد 4 و 6 درصد هم می‌تواند بانک را اداره کرد و هزینه نرخ تسهیلات کاهش پیدا می‌کند.