افزایش شهریه دانشگاه‌ها، بیشتر از نرخ تورم

هنوز در بر همان پاشنه می‌چرخد.هر چقدر شهریه دانشگاه‌های غیردولتی سال به سال بالا می‌رود، هنوز خبری از ارتقای کیفیت آموزشی در این مراکز نیست. از اردیبهشت ماه 61 که دانشگاه آزاد به عنوان ریش سفید دانشگاه‌های غیردولتی پا به سیستم آموزشی کشورمان گذاشت تا امروز که علاوه بر دانشگاه آزاد، مجتمع‌های آموزش عالی غیرانتفاعی، علمی ـ کاربردی، پیام نور و پردیس‌های خودگردان دانشگاه‌های دولتی برای جذب داوطلبان کنکور گوی سبقت را از هم ربوده‌اند، 33 سال می‌گذرد.

همپای رشد سریع این مراکز ریز و درشت در سیستم آموزش عالی کشورمان، هزینه تحصیل در این مراکز هم هر سال بالاتر رفته؛ افزایشی که هیچ وقت بی حاشیه نبوده است.

حالا وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با تصویب افزایش شهریه تا سقف 25 درصد در سال تحصیلی 95ـ94 برای تمام دانشگاه های غیردولتی، این حق قانونی را به آنها داده که با فراغ بال شهریه ها را بالاببرند.

نتیجه این تعیین سقف قانونی توسط متولی اصلی آموزش عالی در کشور، افزایش 15 تا 20 درصدی شهریه در تمام دانشگاه های پولی است. افزایشی که وقتی با اعلام نرخ شهریه های ثابت و متغیر چند دانشگاه همراه می شود، صدای دانشجوهای زیادی را درمی آورد.

مثلا علی آهون منش، رئیس اتحادیه موسسات و دانشگاه های غیرانتفاعی در گفت وگو با تسنیم از افزایش 02 درصدی شهریه این دانشگاه ها در سال تحصیلی جدید خبر می دهد. همچنین پایگاه خبری دانشگاه پیام نور به نقل از معاون اداری مالی این دانشگاه اعلام می کند که شهریه دانشگاه پیام نور در سال تحصیلی 59-49، پانزده درصد نسبت به گذشته افزایش خواهد داشت.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی نیز هفته گذشته به باشگاه خبرنگاران جوان خبر داد که شهریه ثابت و متغیر این دانشگاه 51درصد نسبت به سال گذشته افزایش پیدا می کند.

شهریه هایی که ضامن کیفیت نیستند

بیش از 80 درصد دانشجویان کشور در مقاطع مختلف و دانشگاه های متفاوت غیردولتی با پرداخت شهریه درس می خوانند؛ اگر نگوییم همه آنها، اما خیلی هایشان برای تامین هزینه تحصیل با مشکلات زیادی روبه رو هستند.

موضوعی که هر سال همزمان با شروع سال تحصیلی جدید و اعلام رسمی میزان افزایش شهریه ها، به دغدغه خانواده هایی تبدیل می شود که یک یا چند دانشجو در خانه دارند؛ خانواده هایی که شهریه ها را از زیر سنگ هم که شده جور می کنند تا حاصل زندگی شان در دانشگاه به ثمر بنشیند؛ چراکه از نظر آنها هزینه کردن برای آموزش از دست دادن سرمایه که نه، یک جور سرمایه گذاری است؛ تفکری که باعث شده انگیزه زیادی در روانه کردن فرزندانشان به دانشگاه داشته باشند؛ بچه هایی که با درجازدن پشت سد کنکور دانشگاه های دولتی، چاره ای جز عبور از سردر دانشگاه های غیردولتی یا به اصطلاح خود این خانواده ها، دانشگاه های پولی ندارند.

با این حال مدت هاست یک نگرانی بزرگ در ذهن خانواده هایی که به نحوی درگیر دانشگاه های پولی هستند به وجود آمده؛ این که آیا واقعا کیفیت خدماتی که روی نیمکت این دانشگاه ها به دانشجویان ارائه می شود با میزان شهریه هایی که بالاتر می رود، هماهنگی دارد؟ این وسط این موضوع که مدرک این دانشجوها در پایان دوران تحصیلشان با مُهر کدام دانشگاه غیردولتی رسمیت پیدا می کند هم خیلی مهم نیست.

حکایت پایین بودن کیفیت آموزشی در بیشتر دانشگاه های غیردولتی از پیام نور گرفته تا غیرانتفاعی ها، رشته ای است که سر دراز دارد.

موضوعی که علیرضا سلیمی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی درباره اش به جام جم می گوید: «شهریه تمام دانشگاه های غیردولتی یعنی مراکزی که وابسته به دولت نیستند و با پول دانشجوها اداره می شوند، هر سال در حال افزایش است، اما به رغم این افزایش، سرویس دهی و کیفیت آموزش ها متناسب با افزایش شهریه ها ارتقا پیدا نکرده است. یعنی امکانات موجود در آزمایشگاه ها، تعداد اعضای هیات علمی، نسبت اعضای هیات علمی به دانشجو و… همه اینها به حال خودشان رها شده اند و مشخص هم نیست چه کسی باید بر اینها نظارت کند.

سلیمی در ادامه تاکید می کند: اگر این دانشگاه ها نتوانند به رسالتشان بخوبی عمل بکنند، باید وزارت علوم در مورد مجوزهای آنها تجدیدنظر کند؛ اما در عمل می بینیم امروز این اتفاق نمی افتد. یعنی مجوزی که بار اول صادر می شود تا قیامت اعتبار دارد. در حالی که همه این دانشگاه ها باید از یک سو ارزیابی شوند و از سوی دیگر ملاک ارزیابی تغییر کند باید به سمت پژوهش محوری و ارتقای کیفیت آموزشی حرکت کنند.

افزایش شهریه ها بر مبنای نرخ تورم

شهریور در تقویم آموزشی دانشگاه ها ماه سرنوشت سازی است. زمزمه افزایش شهریه همیشه در روزهای اول این ماه شنیده می شود. از اینجا به بعد تکلیف دانشجوهای دانشگاه های آزاد، غیرانتفاعی، پیام نور، شبانه و… مشخص است؛ باید به فکر راه چاره ای برای تامین این هزینه ها باشند. وام بگیرند، دست در جیبشان بکنند، حساب پس انداز خودشان و نزدیکانشان را خالی کنند تا در نهایت سرمایه زیادی را صرف کسب علم و دانشی کنند که در کیفیتش هزار اما و اگر وجود دارد. با این حال سررشته افزایش شهریه ها را که بگیرید به نرخ تورمی می رسید که هر سال به عنوان عامل اصلی افزایش شهریه ها معرفی می شود تا جایی که حمید میرزاده رئیس دانشگاه آزاد با قاطعیت می گوید: ما همان میزان تورمی که دولت سالانه روی خدمات و کالاها اعمال می کند، روی شهریه ها اعمال می کنیم.

نرخ تورم توسط نایب رئیس شورای مرکزی اتحادیه دانشگاه ها و موسسات غیرانتفاعی هم به عنوان عامل اصلی تعیین شهریه ها معرفی می شود؛ به این ترتیب محمدحسین طیرانی هم در گفت وگو با جام جم در تائید این موضوع می گوید: شهریه موسسات آموزش عالی غیرانتفاعی توسط وزارت علوم و دفتر گسترش تعیین می شود، یعنی موسسات آموزش عالی غیردولتی نمی توانند هر قدر که دلشان می خواهد شهریه بگیرند. امسال وزارت علوم این موضوع را در اختیار هیات های امنای دانشگاه های غیردولتی گذاشت و افزایش شهریه 20 درصدی هم نتیجه تصمیم همین هیات امناست؛ نرخ 20 درصدی را بعد از تصویب هیات امنا به دفتر گسترش اطلاع دادیم و آنها هم به سازمان سنجش منعکس کردند.

سقف افزایش شهریه ها، به گفته این مقام مسئول با بررسی همه جانبه مسائل مختلف از جمله میزان تورم به دست می آید: «جوانبی که بررسی می شود شامل افزایش حقوق استاد، افزایش حقوق کارمندان، افزایش هزینه برق، آب، گاز، حمل و نقل، قیمت ساختمان، خرید وسایل آزمایشگاه و کمک آموزشی و … است. در حقیقت همه اینها را در طول یک سال تحصیلی بررسی می کنند؛ در مرحله بعدی میزان بودجه موردنیاز دانشگاه تهیه می شود و بعد از بحث و بررسی نرخ افزایش شهریه ها اعلام می شود.

طیرانی در ادامه با تاکید بر این موضوع که افزایش شهریه ها رابطه مستقیمی با کاهش تعداد دانشجوها دارد، می گوید: این مساله دست کم توسط هیات امنای دانشگاه های غیرانتفاعی مورد توجه قرار گرفته؛ مطمئن باشید ما کاری نمی کنیم که شهریه دانشگاه های رقیب از ما کمتر باشد و دانشجوها جذب آنها شوند.

به خاطر همین است که شهریه دانشگاه آزاد به مراتب بیشتر از غیرانتفاعی است.

شهریه هایی که از تورم پیشی می گیرند

ناگفته پیداست دیوار تورم برای مسئولان دانشگاه های غیردولتی کوتاه است و همه، افزایش شهریه ها را به گردن همین کلمه چهار حرفی می اندازند؛ اما دبیر اول کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با این موضوع موافق نیست؛ قاسم احمدی لاشکی در این باره به جام جم می گوید: طبیعتا دانشگاه های غیردولتی براساس اساسنامه هایشان باید با پول دانشجو اداره شوند. شهریه ها هم هر سال با توجه به تورم بالا می روند، اما در شرایط خاصی هم دیده ایم که برخی دانشگاه ها به صورت سلیقه ای و براساس مشکلاتی که خودشان دارند، شهریه ها را افزایش می دهند. در حالی که این کار باید از یک مبنا و اصولی پیروی کند تا ناهماهنگی به وجود نیاید. مثلا وقتی اعلام می شود نرخ تورم در سال 94، 13.5 درصد است، بعد دانشگاه ها بگویند که ما 20 درصد افزایش شهریه داریم، این یعنی آن الگوهای تعیین شده و استراتژی های اقتصادی مشخص شده توسط دولت، زیر سوال رفته است.

این نماینده مجلس شورای اسلامی در ادامه می گوید: من معتقدم که صلاح نیست دانشگاه ها فقط مشکلاتی را که دارند در تعیین شهریه ها ملاک قرار بدهند و بگویند وزارت علوم هم مجوز داده و تا سقف 20 یا 25 درصد اجازه داریم به شهریه دانشجو اضافه کنیم؛ این دانشجو کجا زندگی می کند؟ در همین کشور! قاعده نرخ تورم این کشور هم 13.5 درصد اعلام شده. به حقوق کارکنان دولت چند درصد اضافه شده؟ 14 درصد! پس وزارت علوم چطور تصویب می کند که دانشگاه های غیردولتی 25 درصد افزایش شهریه داشته باشند و می خواهد اشکالی هم در سیستم ایجاد نشود. دانشگاه ها چطور تا 20 درصد افزایش شهریه می دهند و می خواهند صدای خانواده ها درنیاید؟ من افزایش شهریه ها را قبول دارم بالاخره این دانشگاه ها با پول دانشجو اداره می شوند؛ اما این افزایش باید با دیگر سیاستگذاری های دولت همخوانی داشته باشد.

ردولتی	نرخ افزایش شهریه نسبت به سال تحصیلی 94ـ93
دانشگاه آزاد اسلامی	15 درصد در شهریه ثابت و متغیر برای ورودی های جدید 15 درصد در شهریه متغیر برای ورودی های 93 و قبل ازآن ( شهریه ثابت تغییری نداشته )
دانشگاه پیام نور	15 درصد در شهریه ثابت و متغیر برای ورودی های جدید 15 درصد در شهریه ثابت و متغیر برای دانشجویان فعلی
دانشگاه جامع علمی و کاربردی	15 درصد در شهریه ثابت و متغیر برای ورودی های جدید 15 درصد در شهریه ثابت و متغیر برای دانشجویان فعلی
دانشگاه های غیرانتفاعی	20 درصد در شهریه ثابت و متغیر برای ورودی های جدید 20 درصد در شهریه متغیر برای دانشجویان فعلی( شهریه ثابت تغییری نداشته )
دوره های شبانه و پردیس های خودگردان	20 درصد در شهریه ثابت و متغیر برای ورودی های جدید 20 درصد در شهریه ثابت و متغیر برای دانشجویان فعلی