رمضان؛ ماه کاهش کجروی‌ها و جرایم

این خودمراقبتی در حوزه مجرمان نیز دیده می شود و مجرمانی که ارتکاب جرم برایشان عادت است سعی می کنند در این ماه از جرم دوری کنند. ماه مبارک رمضان نوعی تحول درونی را در انسان ها به همراه دارد که حتی انسان های بزهکار و خلافکار جامعه را نیز از موهبات خود محروم نمی سازد.

در این ماه قدرت نفوذ هنجار بر ناهنجاری بیشتر است و فرد روزه دار نوعی خودکنترلی دارد و در کنار کنترل خوردن و آشامیدن، اعمال زشت را هم کنترل می کند. کارشناسان معتقدند رفتار انسان تابع شرایط حاکم بر جامعه است و زمانی که فضای معنوی و اخلاقی در جامعه حاکم می شود بر رفتار انسان اثر می گذارد و سبب عدم ارتکاب جرم می شود.

هرچند که وجود اعتقادات دینی و مذهبی مردم بخصوص در کشوری مثل ایران یکی از موانع ارتکاب جرایم و اعمال خلاف شرع است اما باید به این نکته هم اشاره داشته باشیم که عامل بسیار مهمی مثل فقر اقتصادی و نیاز مالی نیز محرک قوی و بنیان شکنی است و گاه باعث می شود افرادی که اعتقادات مذهبی چندان محکمی ندارند با لغزش هایی از این دست به گناه آلوده شوند.

وجدان اخلاقی بیدار است

دکتر نجفی توانا، جرم شناس معتقد است: گرایش به معنویات در این ماه یکی از عواملی است که مردم را از انجام کارهای خلاف بازمی دارد. در ایام مذهبی و حتی اعیاد و روزهای جشن و شادی وقتی مردم از نظر فکری و جسمی درگیر برپایی مراسم باشند کمتر به فکر مسائل دیگر می افتند و حتی نوع جرم ارتکابی توسط مجرمان نیز در این گونه مواقع تغییر می کند. در ایام ماه رمضان هم این گونه است؛ معمولا سرقت ، قتل، آدم ربایی، تعرض و… کاهش می یابد، چون برخی از این جرایم با اعتقادات مذهبی مردم که معمولا در ایام مذهبی مثل ماه رمضان و محرم شدت پیدا می کند در ارتباط است. اغلب افرادی که مرتکب جرم می شوند داری وجدان اخلاقی هستند که شرایط حاکم بر این ماه باعث می شود وجدان اخلاقی در آنها بیدار شود و مانند افراد عادی جامعه رفتار کنند و به نوعی غبار کجروی از قلب و ذهن شان پاک شود. این وجدان اخلاقی مانند پلیسی همراه انسان عمل می کند و باعث می شود فرد در این یک رفتار خود مراقبتی داشته باشد. برای نمونه فردی که نمی تواند روزه بگیرد در انظار عمومی روزه خواری نمی کند زیرا خود را در برابر جامعه شرمنده می بیند. این نگرش درخصوص مجرمان نیز صدق می کند و آنها وقتی افراد جامعه را مشغول به کارهای خیر می بینند از ارتکاب اعمال شر خودداری می کنند. در این ماه رفتار های انساندوستانه نیز بیشتر می شود و شاهد چرخش محسوس خودخواهی به دیگر خواهی هستیم. ما باید از نقش بازدارنده این ماه و ماه محرم برای کاهش ناهنجاری ها در دیگر ماه های سال استفاده کنیم.

افراد دیندار، فشار روانی کمتری حس می کنند

دکتر فربد فدایی، روانپزشک می گوید: پژوهش های متفاوت اثبات کرده در تمامی کشورهای اسلامی، در ماه مبارک رمضان میزان جرایم و آسیب های اجتماعی کاهش چشمگیری پیدا می کند.

برخی پژوهش ها حاکی از این است که افراد دیندار با توجه به اتکا به خداوند فشار روانی کمتری را حس می کنند.
افراد دیندار موانع و مشکلات را امتحانی از سوی خداوند می دانند که سعی می کنند بخوبی از عهده امتحانات برآیند، در نتیجه فرد دیندار و به تبع آن روزه دار، در برابر سختی ها احساس یأس و درماندگی نمی کند، بلکه قوی تر و پرانگیزه تر می شود، زیرا آن را فرصتی برای موفقیت در امتحان الهی می داند.

فرد روزه دار با امساک از خوردن زیاد از ابتلا به بسیاری از بیماری های جسمی و مرگ های ناگهانی نیز مصون می ماند. با توجه به رضایتی که از انجام یک کار دشوار به وی دست می دهد احساس آرامش و اعتماد به نفس می کند که این امر موجب تقویت دستگاه ایمنی بدن و کاهش فشار روانی می شود. روزه داری در اسلام پرهیز از خوردن و آشامیدن نیست، بلکه عبارت است از ترویج اندیشه و سبک زندگی اسلامی است که باید بتوانیم در بقیه سال نیز از آن استفاده کنیم. روزه بدون عبادت، بدون احساس همبستگی با محرومان و روزه بدون توجه دیگر روزه داران و روزه جسمی، بدون روزه معنوی یعنی پرهیز از بدی های اخلاقی کم ارزش بوده و کامل نیست.

افزایش میزان احساس امنیت عمومی

سردار سعید منتظرالمهدی، معاون اجتماعی نیروی انتظامی: هر ساله در ماه مبارک رمضان به صورت معناداری از نرخ انواع جرایم و کجروی های اجتماعی کاسته می شود و بر سطح و میزان احساس امنیت عمومی افزوده می شود. قطعا این از برکات معنوی این ماه ضیافت الهی است که حتی افراد مستعد کجروی و انحراف نیز برای مدتی به «صراط مستقیم» بازگشته و از هنجارشکنی و قانون گریزی می پرهیزند. حتی در این ماه مبارک از میزان تخلفات رانندگی کاسته می شود و اغلب شهروندان قوانین راهنمایی و رانندگی را مراعات می کنند. علت اصلی کاهش رفتارهای خلاف رانندگی در این ماه تلاش برای دوری از گناه است و شهروندان می دانند که نقص قوانین رانندگی در یک کشور دینی اسلامی «خلاف شرع» است و لاجرم نوعی گناه و تقصیر تلقی می شود. به همین سبب، آنان در این ماه بیش از گذشته مراقب هستند تا با آلوده شدن به گناه و خطا ثواب بیکران روزه خود را تقلیل ندهند. بیایید همه کمک کنیم تا پس از ماه مبارک نیز رفتارهای هنجارمند و کنش های مطلوب شهروندان نیز ادامه یابد و جامعه ما بیش از پیش پاک و عادی از خطا و گناه و کجروی شود.

فرصت بازنگری

علی جلیلیان، حقوقدان: در ماه رمضان میزان کنترل درونی شهروندان، حتی افرادی که از پتانسیل بالایی برای ارتکاب تخلف برخوردارند هم افزایش می یابد که این نوع کنترل پیش از هر عامل دیگری قادر است بر رفتار افراد جامعه تاثیر مثبت بگذارد. به نظر می رسد در ماه رمضان فشار هنجاری برای عدم ارتکاب رفتارهای خلاف هنجار افزایش پیدا می کند که این نوعی خودکنترلی است که افراد متخلف را از گرایش به رفتارهای خلاف بازمی دارد. در ماه مبارک رمضان مشارکت و همکاری مردم با نیروی انتظامی افزایش می یابد که این افزایش همکاری بدون تردید در پیشگیری از وقوع جرم و کجروی موثر است. ماه رمضان فرصت معنوی خوبی است که همه افراد جامعه بخصوص مجرمان رفتار خود را مورد بازنگری بیشتر قرار دهند.

تپش (ضمیمه چهارشنبه روزنامه جام جم)